नारायण वामन तिलक: येशुमा पुगेका एक कविको यात्रा
महाराष्ट्रका कवि-संत जसले येशुलाई पछ्याए
नारायण वामन तिलक (इ.सं. १८६२–१९१९) प्रसिद्ध मराठी कवि, हिन्दू विद्वान् र आध्यात्मिक खोजमा रहेका व्यक्ति थिए, जसले येशु (Jesus) का शिक्षाबाट आफ्नो जीवन रूपान्तरण भएको अनुभव गरे। सम्मानित ब्राह्मण परिवारमा जन्मेर संस्कृत र हिन्दू परम्परामा गहिरो रूपमा पोषित तिलकले वेद, योग र दर्शनमार्फत सत्यको खोजी गरे।
तर, “पर्वतमाथिको उपदेश” (Sermon on the Mount) पढ्दा उनले दीर्घ खोजिरहेको शान्ति र उद्देश्य पाए। येशुलाई साँचो सद्गुरु मानेर उनले व्यक्तिगत क्षति र समाजिक बहिष्कार सहे, तर उनले सृजनात्मकता र दृढता देखाए—भारतीय कविता, संगीत र सांस्कृतिक ढाँचामा विश्वास व्यक्त गरे, जुन आज पनि प्रेरणादायी छ।
तिलक कसरी येशुमा विश्वास गर्न थाले
नारायण वामन तिलकको येशुप्रतिको विश्वास दीर्घ र इमानदार सत्य-खोजको परिणाम थियो। हिन्दू विद्वान् भएर पनि उनले योग लगायत धेरै मार्ग अपनाए, तर स्थायी शान्ति भेटेनन्।
नयाँ नियम पढ्दा “पर्वतमाथिको उपदेश” ले उनको हृदय छोयो। उनले भनेझैं, “येशुका शिक्षाले हिन्दू दर्शनका अत्यन्त गूढ प्रश्नहरूको उत्तर दिएका छन्।” उनले येशुमा सत्य र करुणाको अद्वितीय मेल देखे—जसले मार्ग मात्र देखाएनन्, आफैं मार्ग हुनुभयो।
हिन्दू पृष्ठभूमिबाट ख्रीष्टमा परिणत व्यक्तिहरूसँगको संवादले पनि उनलाई सहयोग पुर्यायो; उनले बुझे कि येशुलाई पछ्याउँदा भारतप्रेरी त्याग्नुपर्दैन, बरु त्यसलाई अझ गहिरो रूपमा पूरा गर्न सकिन्छ।
धेरै प्रार्थना, चिन्तन र आन्तरिक संघर्षपछि उनले निर्णायक कदम चाले। १८९५ फेब्रुअरी १० मा बम्बईमा बप्तिस्मा लिए—समाजबाट अलग पर्ने साहसिक कदम। उनकी पत्नी प्रारम्भमा दुःखी भई हिँडिन्, तर पछि उनले जीवनमा आएको रूपान्तरण देखेर आफैं पनि येशुमा विश्वास गरिन्। तिलकको रूपान्तरण संस्कृति त्याग होइन, आध्यात्मिक तृष्णाको पूर्ति थियो। उनले येशुलाई सतगुरु—साँचो शिक्षक—भनेर चिने, जसले भारत र मानव हृदय दुवै तृप्त पार्न सक्नुहुन्छ।
सेवाको क्षेत्र र सन्देश
येशुमा विश्वास गरेपछि नारायण वामन तिलकले भारतीय संस्कृतिको सम्मान गर्दै येशुको सुसमाचार सबैसामु पुर्याउने जीवन बिताए। अमेरिकन मराठी मिसनमा काम गरे, भारतीय दर्शन पढाए र पास्टर भए; तर उनको मुख्य उद्देश्य कविता, संगीत, कथावाचन र लेखमार्फत येशुको सन्देश दिनु थियो।
मराठी भक्ति परम्पराबाट प्रेरित भजन र कीर्तनमार्फत उनले येशुको प्रेम चिनाए। उनको चाहना थियो—ख्रीष्ट केन्द्रित वास्तवमै भारतीय विश्वासको अभिव्यक्ति, उपनिवेशवादी ढाँचामा होइन। उनले भारतका लागि येशु नै साँचो सद्गुरु हुन् भनेर साहसिक घोषणा गरे।
उत्तराधिकार र प्रभाव
नारायण वामन तिलकको उत्तराधिकार भारतको आध्यात्मिक र सांस्कृतिक दुवै क्षेत्रमा जीवित छ। उनले देखाए कि येशुलाई पछ्याउँदा भारतीय पहिचान त्याग्नुपर्दैन, बरु येशुमा त्यसलाई पूरा गर्न सकिन्छ।
मराठी भक्ति परम्परामा आधारित उनका भजन र कविताले भारतीय ख्रीष्टीय विश्वासलाई स्वर दिए र आज पनि मूल्यवान् छन्। कीर्तन र सन्दर्भानुकूल शिक्षाबाट उनले अरूलाई परिचित ढाँचामा सुसमाचार साझा गर्न प्रेरित गरे। उनले पाश्चात्य ढाँचामा होइन, येशुकेन्द्रित स्वागतशील समुदायको दृष्टि दिए। उनको जीवन र साक्षीले भारतीय विश्वासीलाई आफ्नो सम्पदाको सम्मान गर्दै पूर्ण रूपमा येशुमा हिँड्न प्रोत्साहन दिइरहेछ।
थप जानकारी चाहनुहुन्छ?
रेव. नारायण वामन तिलकमाथि फिल्मइन्टरनेट आर्काइभमा नारायण वामन तिलकका/उनको बारे किताबहरू (निःशुल्क पढ्न)
भजन, कीर्तन र हिन्दू सम्पदा चर्चमा | नारायण वामनराव तिलक | महाराष्ट्रका मराठी कवि | लक्ष्मीबाई तिलक | मराठी ख्रीष्टीयन
एक ब्राह्मणको ख्रीष्टयात्रा: न. वा. तिलकबाट पाठहरू
